Lipödem, az bilinen ama farkındalığın giderek daha çok arttığı bir sağlık sorunudur. Hemen hemen tamamen kadınlarda görülen bu durum, bacaklarda ve kalçalarda aşırı yağ birikimine bağlı şişliklerle karakterize bir durumdur Hastalığın ilerleyen evrelerinde bu şişliklere ağrı ve ödem de eşlik eder.  Lipödem ilerleyici bir hastalık olduğu için erken dönemde tanı konulması tedavinin daha kolay ve başarılı bir şekilde yapılabilmesini sağlar. Bacaklarda şişlik şikayeti ile doktora başvuran hastaların yaklaşık yüzde 20 si lipödem teşhisi alır.  Lipödemin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Genetik yatkınlığı olan kişilerde hormonal değişimlerle tetiklendiği düşünülmektedir. 

Lipödemin tedavisi cerrahidir. Ancak bununla birlikte, konservatif tedaviler ve yaşam tarzı değişiklikleri semptomları hafifletmede yardımcı olabilir. 

İzmir Plastik ve Estetik Cerrahi
Op. Dr. Candan Mezili

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden 2005 yılında mezun oldum ve aynı yıl Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde Plastik, Estetik ve Rekonstrüktif Cerrahi uzmanlık eğitimime başladım. Plastik cerrahide şekil değiştirme ve hayal gücü beni bu alana yönlendiren en önemli etkenler oldu. Uzmanlık sürecimde birçok kıymetli hocamla sayısız ameliyat gerçekleştirme şansım oldu. Şu an İzmir’de kendi kliniğimde hizmet veriyorum.

Hakkımda Basın

Lipödemin Önemi

Lipödem ilk başta hafif semptomlarla başlasa da ilerleyici bir hastalıktır. Özellikle kilo almaya başladığınızda, doğum veya menopozdan sonra bu hastalık ilerler. Hastalığın ilerlemesi ile birlikte bacaklara çok daha kalın ve şiş hale gelir, ağrılar başlar ve çok ilerlediğinde ise yürümeyi zorlaştırır. Böylece ilerleyen yaşlarda kişinin hareketini kısıtlayarak yaşam kalitesini bozar.

Lipödem Nedenleri: Hormonal ve Genetik Etkiler

Lipödem, kadınları erkeklere göre daha fazla etkileyen bir sağlık sorunudur. Genellikle hormonal değişim dönemlerinde belirtiler gösterir. Bu durumun kadın hormonları ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. Özellikle ergenlik, hamilelik ve menopoz gibi önemli hormonal değişiklik dönemlerinde lipödem semptomları kendini göstermeye başlar. Ayrıca, hormon içeren doğum kontrol yöntemleri kullanımı da lipödemi tetikleyebilir.

• Hormonal Dalgalanmalar: Hamilelik ve menopoz dönemlerinde belirginleşir.
• Doğum Kontrol Yöntemleri: Hormon içeren haplar semptomları kötüleştirebilir.

Obezite, lipödemin kötüleşmesine katkıda bulunsa da bu durum her kilo grubunda görülebilir. Ayrıca lipödem zayıflamadan fayda görse de düzelmez yani kişiler zayıflasa bile bacakları vücuduna göre kalın kalmaya devam eder. 

Genetik faktörler de lipödemi tetikleyen unsurlar arasındadır. Ailede lipödem öyküsü bulunan bireylerde bu rahatsızlığa rastlanma olasılığı daha yüksektir.

• Genetik Yatkınlık: Aile geçmişi hastalık riskini artırır.

Lipödem: Ağrılı Yağ Birikimi Rahatsızlığı

Lipödem, genetik ve metabolik faktörlerin etkilediği bir durum olarak bilinir. Özellikle kadınlarda görülen bu rahatsızlık, vücudun alt kısmında, yani bacak ve kalça bölgelerinde aşırı ve anormal yağ birikimi ile bilinir.  Hastaların yaklaşık yüzde 30’unda kollarda da yağ birikimine rastlanabilir Lipödemli bireylerde ağrı, hassasiyet ve kolay morarma gibi belirtiler görülebilir:

• Ağrı: Etkilenen bölgelerde yoğun ağrı hissedilir.
• Hassasiyet: Dokunmaya karşı aşırı duyarlılık gösterilir.
• Morarma: Küçük darbelerde bile kolayca morarmalar oluşabilir.

Ek olarak, bu durum sosyal ve psikolojik etkiler yaratır, çünkü görünüş farklılıkları nedeniyle bireyler kendilerini rahatsız hissedebilirler. Lipödem, ilerleyici bir hastalıktır zamanla bacaklardaki yağlanma çok artar ve kişinin yürümesini ve günlük aktiviteleri zorlaştırır. Bu yüzden erken tanı ve doğru yönetim, hastalığın kontrol altına alınmasında kritik bir rol oynar. Tedavi ile hastanın yaşam kalitesi arttırılır.

Lipödem Belirtileri ve Göstergeleri

Lipödemin tanısı muayene ile konur, herhangi bir test ya da tetkik kullanılmaz. Lipödem hastalığı kalça ve bacaklarda aşırı yağ birikimi ile karakterizedir. Bu yağ birikimi simetriktir ve ayaklar etkilenmez.  Söz konusu yağ birikimleri, vücudun diğer bölümleriyle orantısız derecede fazladır. Aynı zamanda bu bölgelerde şişlik ve ağrı da mevcuttur. Ağrı ve şişlik genellikle günün ilerleyen saatlerinde şiddetini artırır. Bunun yanı sıra dokunulduğunda bölgenin hassas olduğu gözlemlenir. Deride kızarıklık ve kolay morarmalar sıklıkla meydana gelir. Cilt altı dokusunda nodüller ve topaklar da hissedilebilir. Hastalık ilerlediğinde tüm bu belirtiler, günlük aktivitelerin sürdürülmesini zorlaştırır ve kişinin yaşam kalitesini ciddi anlamda olumsuz yönde etkiler. Lipödem belirtileri şunlardır:

• Anormal yağ birikimi, özellikle bacaklar, uyluklar, kalçalar ve kollar
• Gün içinde artan şişlik ve hassasiyet
• Cilt değişiklikleri; kızarıklık, morarma ve düzensiz görünüm
• Hissedilen ağrı ve rahatsızlık hissi

Lipödem ile Mücadelede Bilinmesi Gereken Risk Faktörleri

Lipödem, özellikle kadınları etkileyen kronik bir durumdur. Bu hastalığın gelişiminde çeşitli risk faktörleri bulunmaktadır. Hormonal değişiklikler, özellikle hamilelik, ergenlik veya menopoz dönemleri, lipödem oluşumunu tetikleyebilir. Ayrıca ailesel yatkınlık da bu duruma zemin hazırlayabilir; eğer aile bireylerinden birinde lipödem varsa, bu durum diğer aile üyeleri için de risk oluşturur. Vücut kitle indeksi 35’in üzerinde olan bireylerde lipödem gelişme olasılığı daha yüksektir. 

Lipödem Teşhis Yöntemleri

• Lipödemin tanısı muayene ile konur, herhangi bir test ya da tetkik kullanılmaz. Lipödem hastalığı kalça ve bacaklarda aşırı yağ birikimi ile karakterizedir. Bu yağ birikimi simetriktir ve ayaklar etkilenmez.  Söz konusu yağ birikimleri, vücudun diğer bölümleriyle orantısız derecede fazladır. Aynı zamanda bu bölgelerde şişlik ve ağrı da mevcuttur. Ağrı ve şişlik genellikle günün ilerleyen saatlerinde şiddetini artırır. Bunun yanı sıra dokunulduğunda bölgenin hassas olduğu gözlemlenir. Deride kızarıklık ve kolay morarmalar bulunur. Cilt altı dokusunda nodüller ve topaklanmalar da hissedilebilir.  Gerekli durumlarda radyolojik tetkikler kullanılabilir ancak bu gereklilik son derece nadirdir. 

Lipödemle Karışabilecek Durumlar: Lenfödem

Bacaklarda şişlik yapan bazı hastalıklar lipödemle karışabilir. Bunların en başında lenfödem gelir. Lenfödemde de bacaklarda şişlik olsa da bazı farklar vardır. Lenfödemdeki şişlik yağlanmaya bağlı değildir, bacakta lenf sıvısı birikimine bağlıdır. Bu nedenle lenfödem dokunulduğunda daha sert bir his verir. Lipödem her zaman simetrikken, lenfödem tek taraflı olabilir. Ayrıca lenfödem ayaklarda şişlik olurken, lipödemde olmaz.

Lipödem ve Obezite Arasındaki Farklar

Lipödem  kalça ve bacaklarda aşırı yağlanma ile karakterize bir durumdur. Vücudun alt kısmı üst kısmına göre belirgin olarak iridir. Lipödem zayıf ya da obez kişilerde  meydana gelebilir. Bu kişiler zayıfladıklarında vücudun üst kısmı incelirler, bacaklar kalın kalmaya devam eder dolayısıyla lipödem zayıflamadan fayda görse de düzelmez. Obezite ise fazla kilolu olma durumudur. Bu durumda yağlanma bütün vücuda eşit dağılmıştır ya da karın bölgesinde daha fazla olabilir. Obez kişiler zayıfladığında tüm vücut incelir ve zayıflama ile obezite düzelir.

Lipödem Evreleri

İlk evrede, cilt altı yapılarında küçük, çakıl taşı büyüklüğünde yağ dokuları palpasyonla hissedilirken, cilt yüzeyi normal görünümünü korur.

• Aşama 1: Cilt yüzeyi normaldir, ancak altında küçük çakıl taşı gibi yağ dokuları hissedilir. Kolay morarmalar bu dönemde başlar.
• Aşama 2: Cilt pürüzlüdür ve yüzeyde belirgin çukurlar mevcuttur ve ağrı bu dönemde başlar.
• Aşama 3: Bacaklar ciddi şekilde şişer, yağ kıvrımları ve varisler görülür. Bu durum yürümeyi zorlaştırır.
• Aşama 4: Lipödem aşırı ilerleyerek lenfödem de üzerine eklenebilir, bu durum daha ciddi komplikasyonlara yol açar.

Her evre, önceki evrenin belirtilerini daha da şiddetlendirirken, lipödem ve son evresinde ortaya çıkabilecek lenfödem, zamanında müdahale ile kontrol altına alınabilir. Evrelerin bilinmesi, tedavi sürecini yönlendirmede kritik bir role sahiptir.

Lipödem Tedavi Yöntemleri

Lipödem için tedavi yöntemleri konservatif tedavi ve cerrahi olarak ikiye ayrılır. Konservatif tedavi yöntemleri semptomları hafifletmeye çalışır ancak tedavi etmez. Lipödem hastalığının tedavisi cerrahidir, liposuctionla yağların alınmasıdır. 

Konservatif Tedavi:

• Kişiye özel tasarlanmış kompresyon giysileri şişlik ve ağrıyı azaltabilir.
• Lenf drenaj masajı şişliklerin azalmasına kısmen yardımcı olur.

Lipödemde Beslenme

Lipödemde beslenme şekli çok önemlidir çünkü kilo almamak için diyete dikkat edilmelidir, kilo alınırsa hastalık ilerler. Her hasta için tek bir diyet tipi uygun olma da genel olarak daha az karbonhidrat ve daha çok protein içeren beslenme şekli uygulanmalıdır. Bunun yanında antienflamatuar özelliği olan besinler ( yağlı balıklar, antioxidan meyve ve sebzeler) diyette daha bolca bulunmalıdır. Şeker ve beyaz ekmek gibi işlenmiş karbonhidratlar daha az tüketilmelidir.

Lipödem ve Egzersiz

Lipödemli kişiler için egzersiz çok önemlidir ve düzenli egzersiz lipödemli kişilerin yaşamlarının önemli bir parçası olmalıdır.  Düzenli egzersiz yapmanın birçok faydası vardır. Öncelikle egzersiz hastaların kilo almasını önleyerek hastalığı kontrol altında tutmaya yarar. Bunun yanı sıra dolaşımı daha iyi hale getirerek ödem ve ağrıyı azaltmakta faydalıdır. Hastaların hareketliliğinin korunmasını sağlar ve psikolojik olarak da iyi hissettirir.

Lipödemin Cerrahi Tedavisi

Lipödemin asıl tedavisi cerrahidir. Konservatif yöntemler hastalığın ilerlemesini durdurmaz ve hastalığı tedavi etmez. Lipödemde cerrahi tedavinin temelini liposuction oluşturur. Liposuction ile yağların alınması hastalığı tedavi eder ve nüksü önler. Liposuction yapılırken bir çok teknik kullanılsa da lenfatik dolaşımı koruyan teknikler ön plana çıkmalıdır. Bunlar arasında water assisted liposuction ve vaser liposuction başta gelir. Vaser liposuction daha az kanama ile yağ alınmasını sağladığı için üstündür ve birçok hekim tarafından tercih edilir. 

Cerrahi Tedavi İçin Kimler Uygundur?

Lipödem hastalığında semptomlar ortaya çıkmaya başladıktan sonra doktora başvururlar. Erken evrelerde konservatif tedaviler uygulanabilir. Konservatif tedavilerin yetersiz kaldığı durumlarda, bacaklarda belirgin şişlik ve veya ağrı ortaya çıktığında cerrahi tedavi uygulanmalıdır. Kesin bir limit olmamakla birlikte vücut kitle indeksinin çok yüksek olmaması komplikasyonları azaltır. Ayrıca kişilerin sağlıklı olması başka ağır kronik hastalıklarının olmaması gerekir. Cerrahi kararı vermeden önce mutlaka bu konuda uzman bir hekimden görüş almalısınız.

Eksizyon Cerrahisi

Çok ilerlemiş hastalıklarda sadece liposuction yapılırsa deride aşırı miktarda sarkmalar meydana gelebilir. Bu tarz durumlarda cerrahi eksizyonla dokular çıkarılmalıdır. Bazen bu tedavi direkt uygulanırken bazen liposuction sonrasına bırakılarak evrelendirilir.

Sonuçta lipödem ilerleyici bir hastalıktır. Bu hastalık ilerlediğinde hastaların günlük yaşamında belirgin sıkıntılara neden olmaktadır. Ayrıca bacaklar aşırı kalınlaştığı ve daha fazla yağlandığı için ameliyatta alınması gereken yağ miktarı artıp tedavi güçleşmektedir. Bu nedenle hastalığı çok ilerlemesine izin vermeden, geç kalmadan cerrahiye başvurmak gerekir. Lipödemle ilgili daha ayrıntılı bilgi ve muayene için bizimle iletişime geçebilirsiniz.